Het remsysteem in het kort

Nog steeds een ondergewaardeerd onderwerp in de branche, remvloeistof verversen. De technici in werkplaats zullen het vast beamen. Veel mensen hebben geen benul van remvloeistof en de belangrijke taak ervan. Even in sneltreinvaart -> het conventionele remsysteem in een voertuig is een hydraulisch systeem.

Oftewel de remkracht van het rempedaal wordt omgezet in een vloeistofdruk en deze vloeistof transporteert de kracht naar een remklauw of remcilinder.

Vloeistof is niet samendrukbaar zoals lucht en dus uiterst geschikt om een directe (vloeistof)kracht over te brengen. Bij de remklauw of remcilinder wordt een remblok of remvoering tegen de schijf of trommel gedrukt en ontstaat er wrijving (en warmte) om af te remmen. De vloeistof in het remsysteem is een vloeistof die een belangrijke taak heeft, remmen! Daar kunnen we niet omheen.

Eisen aan remvloeistof

De eisen die aan remvloeistof gesteld worden zijn fors te noemen. De belangrijkste eis is de mate van vloeibaarheid. Een moeilijk woord voor mate van vloeibaarheid is viscositeit en de viscositeitsindex staat voor de mate van vloeibaarheid in koude toestand ten opzichte van warme toestand. We willen niet dat remvloeistof dikker wordt of zelfs stolt bij een koude temperatuur. Mocht de vloeistof te dik worden dan is de drukopbouw in het remsysteem ook trager en daardoor ook de zogeheten reactietijd* van het remsysteem. Vergelijk het maar met stroop of water door een rietje blazen. Water is dun vloeibaar en spuit je zo uit het rietje. Stroop daarentegen is dik vloeibaar en krijg je wellicht helemaal niet door het rietje heen of het duurt een eeuwigheid. Naast vloeibaarheid zijn er meer eisen zoals een hoog kookpunt, stabiel van samenstelling, anti corroderend en schuimvorming tegengaan.

* onder reactietijd verstaan we de tijd die zit tussen het intrappen van het rempedaal en het daadwerkelijk aandrukken van de remblokken of remvoeringen tegen de schijf of trommel.

Kookpunt van remvloeistof

Het kookpunt van remvloeistof moet hoog zijn. Stel dat remvloeistof gaat koken, dan krijgen we net zoals we een eitje koken in een pannetje luchtbellen in de vloeistof. Zoals we hierboven hebben gelezen is lucht samendrukbaar en niet geschikt om een directe kracht over te brengen. Een luchtbel in het hydraulische systeem is funest voor het functioneren van het remsysteem. De lucht wordt samengedrukt in plaats van een remblok tegen een schijf of een voering in de trommel. Luchtbellen in het remsysteem wordt vapour lock(dampbelslot) genoemd en dat willen we dus TE ALLEN TIJDE VOORKOMEN! Er zijn verschillende soorten remvloeistof op de markt en het grootste verschil zit hem over het algemeen in het kookpunt.

Waarom dan verversen?

Het tijdig verversen van remvloeistof is van groot belang omdat remvloeistof hygroscopisch is. Met hygroscopisch bedoelen we dat het makkelijk vocht in zich opneemt of zelfs aantrekt uit zijn omgeving. In mijn eerder geschreven blog over bandenspanning heb je kunnen lezen dat rubber microscopisch kleine openingen heeft en dus niet 100% afdicht. Dit is één van de redenen dat er vocht in het remsysteem kan trekken. Vocht is water en water kookt bij een omgeving(lucht)druk van 1000milibar (1 bar) bij 100 °C. Kak! Dus bij 100°C al luchtbellen, dat willen we niet! Gelukkig is het kookpunt van de meeste remvloeistoffen ruim boven de 200°C en hoeven we ons niet meteen zorgen te maken over vapour lock. Maar te veel vocht in het remsysteem verlaagt dus wel het kookpunt en hier zit het punt nu ook!

Ongeveer 1% aan vocht laat het kookpunt zakken met ongeveer 20-25°C.

Omdat remvloeistof hygroscopisch is wordt het percentage vocht na verloop van tijd steeds meer en meer. Door dit percentage vocht wordt het kookpunt steeds lager en lager. De regel is om remvloeistof tussen de twee en drie jaar te verversen. In deze tijd kan het percentage vocht te hoog worden met kans op vapour lock.

Niet alleen het voorkomen van vapour lock

Naast bovenstaande zaken heeft tijdig verversen nog een groot voordeel en dat is aantasting door vocht aan metalen onderdelen voorkomen of verminderen. Zoals we wellicht allemaal wel weten is vocht een veroorzaker van roest. Roest in het remsysteem zal zorgen voor vastzittende onderdelen, verstopping en vervolgens een niet goed functionerend remsysteem. Doordat remvloeistof tijdig wordt ververst voorkomen we vaak het vroegtijdig moeten vervangen van remklauwen of remcilinders door roest vorming en vervolgens lekkage of vastzitten. Een tweede onderdeel dat over het algemeen ook langer meegaat is de ABS-module. De ABS-module is een onderdeel van het hydraulische systeem en in deze ABS-module zitten onderdelen die gangbaar moeten zijn in geval van een ABS ingreep. Als deze plunjers vast gaan zitten door verouderde remvloeistof heb je over het algemeen een kostbare reparatie voor de boeg welke hoogstwaarschijnlijk voorkomen had kunnen worden door het tijdig verversen van de remvloeistof.

Wanneer grote problemen?

Nu zullen we hier in Nederland niet heel snel last krijgen van vapour lock en mijns inziens is dat ook een beetje de reden dat het hier wat ondergewaardeerd is. In Nederland komt het nagenoeg niet voor dat we langdurig hard moeten remmen met de bijbehorende warmteontwikkeling. Maar in heuvelachtig of bergachtig gebied wordt dat anders, zeker met je caravan achter je auto! Als je hard remt in een afdaling ontstaat er veel warmteontwikkeling bij je remmen, heel erg veel zelfs. Kijk maar in de Formule 1, de remschijven kunnen bijna witheet worden! Maar je staat met je voet op het pedaal en er is veel druk op de vloeistof. Voor de mensen onder ons die hebben opgelet bij natuurkunde weten dat drukverhoging kookpuntverhoging met zich meebrengt. Dus druk op een vloeistof verhoogt het kookpunt. Water kan koken bij 130°C als de druk ongeveer 2 bar bedraagt. Mooi! Dan kookt de remvloeistof never en te nimmer als er 8 bar aan vloeistofdruk is! Klopt! Alleen…éénmaal in het dal aangekomen laat je het rempedaal los omdat je misschien wel aan je volgende klim gaat beginnen.

Op dat moment verlaagt het kookpunt direct en beginnen er in de vloeistof luchtbellen te ontstaan.

Merk je helemaal niets van hoor, totdat je weer moet remmen omdat je aan de volgende afdaling begint. Dan heb je plots geen rem druk meer omdat de vloeistof in de remklauw of cilinder heeft gekookt en er dus dampbellen zijn ontstaan! Ik hoef niet uit te leggen wat daarvan de gevolgen kunnen zijn…….

Soorten remvloeistof

In de markt kennen we de zogeheten DOT coderingen, DOT = Department Of Transportation ofwel een wetgevende eis. De verschillende DOT coderingen slaan in hoofdzaak op de hoogte van het kookpunt van remvloeistof. We kennen hoofdzakelijk DOT 3, DOT4, DOT5* (totaal andere samenstelling!!) en DOT 5.1. Eerst even DOT 5, dit is een remvloeistof op siliconenbasis. Die laat ik even links liggen, dit remsysteem is niet geschikt voor het vullen met een andere DOT code en andersom ook niet! Kortom niets kan in een DOT 5 remsysteem dan alleen DOT 5 remvloeistof. DOT 5 kan dus ook niet in een DOT 3, DOT 4 of DOT 5.1 systeem. Oké, terug naar het kookpunt. We kunnen spreken van twee verschillende kookpunten, het droge en het natte kookpunt. Met droog kookpunt bedoelen we het kookpunt van nieuwe remvloeistof in een ongeopende verpakking. Droog in de zin van: het heeft nog geen vocht in zich kunnen opnemen. Met nat kookpunt bedoelen we het kookpunt van remvloeistof dat in het remsysteem zit. Het natte kookpunt is het kookpunt bij een vochtopname van 3,2%.

Kookpunten van de verschillende DOT coderingen.

DOT 3 -> Droog kookpunt: tussen 200-210°C Nat kookpunt: tussen 135-145°C
DOT 4 -> Droog kookpunt: tussen 225-235°C Nat kookpunt: tussen 150-160°C
DOT 5 -> Droog kookpunt: tussen 255-265°C Nat kookpunt: tussen 175-185°C (LET OP: SILICONENBASIS!)
DOT 5.1 -> Droog kookpunt: tussen 255-265°C Nat kookpunt: tussen 175-185°C

* DOT 5 kennen we eigenlijk alleen maar in de autosport of in de motorfietstechniek. BMW was één van de eerste die in 1997 begon met het vullen van (een deel) het remsysteem met een vleoistof op siliconenbasis.

Mag je verschillende DOT coderingen met elkaar mengen?

In eerste instantie is het buitengewoon onverstandig om verschillende soorten met elkaar te mengen, doe dit dus niet. Maar er zijn wel wat belangrijke zaken met elkaar te onderscheiden. DOT 3 remvloeistof is over het algemeen agressiever dan andere DOT coderingen en kan dan ook inwendige schade veroorzaken aan de hoofdremcilinder, remslangen en afdichtingen. Kortom DOT 3 mag NOOIT in een DOT 4, DOT 5(sowieso niet) of DOT 5.1 systeem. Andersom kan vaak wel, DOT 4 of DOT 5.1 kunnen over het algemeen wel in een DOT 3 systeem. Raadpleeg hiervoor altijd de werkplaatsdocumentatie of de dop/deksel op het reservoir. Mijn advies, houd je in alle gevallen aan de voorschriften. En niet te vergeten; remvloeistof is behoorlijk agressief en dit moet je niet morsen! Mors je wel, bijvoorbeeld op de lak, poets het niet weg met een doek maar spoel overvloedig met water! Remvloeistof mengt met water en op die manier spoel je de gemorste remvloeistof weg.

Remvloeistof testen

Er zijn fors wat remvloeistof testers op de markt, dit zijn testers die de elektrische geleidbaarheid van remvloeistof testen. Water is een goede elektrische geleider en hoe meer water er in remvloeistof zit des te lager de elektrische weerstand zal zijn. De testers meten dus ohmse weerstand en zetten dat om in een percentage vocht in de remvloeistof. Hup…. deksel van het reservoir af, tester erin en je weet waar je aan toe bent, superhandig! Maar is het testen van remvloeistof in het reservoir wel een goede test manier? In mijn optiek niet! Water is zwaarder dan remvloeistof en zal dus naar beneden zakken ondanks dat het kan mengen met remvloeistof.

Dus als er water in zit dan zal het zich bevinden op het laagste punt van het remsysteem, in de remklauw of in een remcilinder.

Tsja wil je dan toch testen, tap dan daar wat vloeistof af en test het……maar dat is geen doen in de praktijk. Mijn advies: ververs je remvloeistof standaard om de twee à drie jaar en je rijdt veilig, je houdt je remsysteem fris en werkend en je bespaart op reparatiekosten in de toekomst! En als afsluiter, in dit blog geen één keer het woord remolie, dat kennen we namelijk niet. Remvloeistof is namelijk echt géén olie!